یاسایی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان
به ناوی خوای به‌خشنده‌و میهره‌بان
به ناوی گه‌ل
ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستانی عێراق
ژماره بڕیار: 15
به‌رواری بڕیار 16/9/1992
25/ گه‌لاوێژ/ 2692 ك
بڕیار
به‌پێی حوكمی بڕگه‌ی/1ی مادده‌ی/56ی یاسای ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستانی عێراق ژماره 1/ی ساڵی 1992.....
ئه‌نجوومه‌ن له دانیشتنی رۆژی 8/7/ 1992 ئه‌م یاسایه‌ی خواره‌وه‌ی بڕیاردا.
یاسای ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان
ژماره (3)ی ساڵ/ 1992
مادده‌ی یه‌كه‌م:
مه‌به‌ست له‌م وشانه‌ی خواره‌وه ماناكانی ته‌نیشتیانه:
-ئه‌نجوومه‌ن: ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق.
-سه‌رۆك: سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق.
-وه‌زیر: وه‌زیری په‌یوه‌ندیدار له هه‌رێمی كوردستانی عێراق.
كوردستان: هه‌رێمی كوردستان.
-هه‌رێم: هه‌رێمی كوردستانی عێراق.
مادده‌ی دووه‌م:
ئه‌نجوومه‌ن باڵاترین ده‌زگای جێ به‌جێ كردنه له سه‌رۆك و جێگره‌كه‌ی و وه‌زیره‌كانی پێك دێ.
مادده‌ی سێ یه‌م:
هه‌ر یه‌كێ له وه‌زاره‌ته‌كان كه‌سایه‌تنییه‌كی مه‌عنه‌ویان هه‌یه خاوه‌نی گشت ئه‌و مافانه‌ن كه له یاسا ره‌چاوه‌كاندا هه‌ن.
مادده‌ی چواره‌م:
یه‌كه‌م: ئه‌وانه‌ی ئه‌وانه‌ی به سه‌رۆك و جێگر و سه‌رۆكی وه‌زیر داده‌نرێن، ده‌بی مه‌رجه‌كانی مادده‌ی (21)ی یاسا له ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانی كوردستان ژماره (1)ی ساڵی/ 1992 یان تێدا بێ، جگه له مه‌رجی ته‌مه‌ن بۆ وه‌زیر كه ده‌بێ گه‌یشتبێته (21) ساڵی ته‌مه‌نی.
دووه‌م: وه‌زاره‌تی كاروباری پێشمه‌رگه كه له بڕگه‌ی (4)ی مادده‌ی (9) ی یاسای ژماره (3)ی ساڵی 1992 دا ناوی خاتووه، لاده‌برێت (ئیلغا) ده‌كرێت."3"
مادده‌ی پێنجه‌م:
بوه‌ردان به ئه‌ندامانی ئه‌نجوومه‌ن، یه‌كه یه‌كه‌و له‌سه‌ر خواستی سه‌رۆك ده‌بێ.
مادده‌ی شه‌شه‌م:
سه‌رۆك و جێگره‌كه‌ی و وه‌زیره‌كان، دوای باوه‌رپێدانیان له لایه‌نی ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستانه‌وه، له‌به‌ر ده‌میدا ئه‌و سوێنده ه‌ده‌خۆن:
(به خوای گه‌وره سوێند ده‌خۆم كه به دلسۆزی یه‌وه پارێزگاری له یه‌كێتی گه‌ل و خاكی كوردستانی عێراق بكه‌م و رێز له یاسا ره‌چاو كراوه‌كانی بگرم).
مادده‌ی حه‌وته‌م:
ئه‌نجوومه‌ن له هه‌ولێردا كۆده‌بێته‌وه، ده‌شكێ له كاتی پێویستدا و به بڕیاری ئه‌نجوومه‌ن خۆی، له شوێنێكی تردا كۆببێته‌وه.
مادده‌ی هه‌شته‌م:
ئه‌نجوومه‌ن خاوه‌نی ئه‌م ده‌سه‌ڵاتانه ده‌بێت:
1-دانانی سیاسه‌تی گتی هه‌رێم و سه‌رپه‌رشتی مردنی به‌جێهێنانی به پێ ی یاسا و بڕیاره ره‌چاو كراوه‌كان، دوای بڕیاردانی له لایه‌ن ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستان.
2-پێشنیاز كردرن و ئاماده كردنی پرۆژه یاساكان و پێشكه‌ش كردنیان به ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستان بۆ بڕیار له‌سه‌ر دانیان.
3-ئاماده‌كردن پرۆژه په‌یره‌وه‌كان و ئاماده كردنیان.
4-ئاماده‌كردنی پرۆژه‌ی بووجه‌ی گشتی هه‌رێم.
5-ئاماده‌كردنی پرۆژه‌كانی نه‌خشه‌ی گه‌شه پێ كردنی هه‌رێم.
6-قه‌رز دان و وه‌رگرتنی به بڕیرای ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستان.
7-جێ به‌جێ كردنی یاساكان و پاراستنی ئاسایشی هه‌رێم و پارێزگاریكردن له مافه‌كانی هاووڵاتیان و ماڵ و موڵكه گشتییه كان و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی گه‌لی كوردستانی عێراق.
8-رێ نیشان دان و سازكردن و به‌دوا داچوونی كار و فرمان وه‌زاره‌ته‌كان دایه‌ره‌كانیان و دام و ده‌زگا گشتییه‌كان.
9-چاودێریكردنی ره‌وایی ئه‌و رێنماییانه‌ی وه‌زاره‌ته‌كان و دام و ده‌زگاكانی ده‌ری ده‌كه‌ن.
"3" مه‌رجی ته‌مه‌ن بۆ وه‌زیرو هه‌روه‌ها لابردنی وه‌زاره‌تی كاروباری پێشمه‌رگه به‌پێی "یاسای یه‌كه‌م هه‌موار كردنی یاسای ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق ژماره "3"ی ساڵی 1992 بوو كه حوكمی بڕیاری ژماره "35"ی رۆژی 14/12/1994ی ئه‌نجوومه‌ن ده‌گرێته‌وه.
10-ده‌ركردنی بڕیاری به‌رێ كردن و به‌جێ هێنانی یاسا ره‌چاوكاوه‌كان و چاودێری كردنی چۆنیه‌تی به ئه‌نجام گه‌یاندنیان.
11-دامه‌زراندنی فه‌رمانبه‌ران و به‌ڕێوه‌به‌ره گشتییه‌كان و هاوێشتن و له كار خستنی و خانه‌نشینكردنیان به پێی یاسا.
12-به ده‌ر له برَگه‌ی (11)ی پێشو و، دامه‌زراندنی خاوه‌ن پله تایبه‌تی یه‌كان و سه‌رۆكی وه‌حده ئیداریه‌كان و دادوه‌ره‌كان و ئه‌ندامانی ده‌زگای (داواكاریی گشتی) به پێشنیازی وه‌زیری په‌یوه‌ندار بڕیاری ئه‌نجومه‌ن و دواجار به بڕیاری په‌یوه‌ندار به پێی یاسا ره‌چاو كراوه‌كان ده‌بێ.
ماده‌ی نۆیه‌م:
أ-هه‌ر وه‌زیره و به‌پێی كاری خۆی، ئه‌م وه‌زاره‌تانه به‌رێوه‌ده‌به‌ن:
1-وه‌زاره‌تی ناوخۆ.
2-وه‌زاره‌تی دارایی و ئابووری.
3-وه‌زاره‌تی دادوه‌ری.
4- وه‌زاره‌تی كارو باری پێشمه‌رگه.
5-وه‌زاره‌تی گواسته‌وه و گه‌یاندن.
6-وه‌زاره‌تی یارمه‌تی مرۆژایه‌تی و هاوكاری.
7-وه‌زاره‌تی پیشه‌سازی ووزه.
8-وه‌زاره‌تی رۆشه‌مبیری.
9-وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده.
10-وه‌زاره‌تی شاره‌وانی و گه‌شت و گوزار.
11-ته‌ندروستی و كاروباری كۆمه‌ڵایه‌تی.
12-وه‌زاره‌تی ئه‌شغال و نیشته جێبوون.
13-وه‌زاره‌تی ئاوادانكردنه‌وه و گه‌ش پێدان.
14- وه‌زاره‌تی كشتوكال و ئاودێری.
15-وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف و كاروباری ئاینی.
ب:ده‌شێ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق چه‌ند وه‌زیری هه‌رێمی تیادا بن."4"
مادده‌ی ده‌یه‌م:
ده‌زگایوك بۆ خوێندنی باڵا و توێژینه‌وه‌ی زانستی پێك ده‌هێنرێ و به ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی وه‌زاره‌ته‌وه ده‌به‌سترێته‌وه. كاروباریشی به پێ ی پێره‌وێكی تایبه‌تی رێك ده‌خرێ.
"4" بڕگه‌ی "ب" خرایه سه‌ر مادده‌ی (9)ی ئه‌م یاسایه به‌پێی یاسای ژماره (3)ی ساڵی 1996 "یاسای یه‌كه‌مین هه‌مواركردنی یاسای ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستانی عێراق ژماره (3)ی ساڵی 1992" ئه‌مه‌ش به‌گوێره‌ی بڕیاری ئه‌نجوومه‌ن ژماره "4"ی رۆژی 23/9/1996.
مادده‌ی یازده‌یه‌م:
1-له حاڵه‌تی لادانی سه‌رۆكیك یا واز هێنانی یاخود واز هێنانی زۆربه‌ی ئه‌ندامانی ئه‌نجوومه‌ن، واداده‌نرێ كه وه‌زاره‌ت وازی له كار هێناوه.
به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌ته‌كه هاوپه‌یمانی بوو له نێوان دوو ده‌سته‌ی سه‌ره‌كیه‌كه‌ی ناو ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی كوردستان داو ئه‌گه‌ر وه‌زیرانی هه‌ر لایه‌كیان به كۆمه‌ڵ له وه‌زاره‌ت كشانه‌وه، وا داده‌نرێت كه وه‌زاره‌ته‌كه وازی له كار هێناوه.
2-ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن تا كاتی پێك هێنانی وه‌زاره‌تێكی نوێ، له‌سه‌ر به‌رێوه‌بردنی ئه‌ركه ره‌سمییه‌كانیان به‌رده‌وام ده‌بن.
مادده‌ی دوازده‌یه‌م:
گفتو گۆی ئه‌نجومه‌ن نهێنی ده‌بێ، برَیاره‌كانی به زۆربه‌ی ده‌نگ و به ئاماده‌بوونی زۆربه‌ی ئه‌ندامانی ده‌رده‌كا، ئه‌گه‌ر ژماره‌ی ده‌نگه‌كان وه‌ك یه‌ك بوون بڕیاری ئه‌و لایه جێگر ده‌بێ كه سه‌رۆكی له‌گه‌لدا ده‌بێ، ئاشكرا كردنی بڕیاره‌كانیشی به رێ و شوێنێك ده‌بێت كه خۆی ده‌ستنیشانی ده‌كا.
مادده‌ی سیازده‌یه‌م:
وه‌زیره‌كان سه‌باره‌ت به سیاسه‌تی گشتی وه‌زاره‌ت، به هاویه‌شی له‌به‌ر ده‌م ئه‌نجومه‌نی نیشتمانیدا به‌رپرسیارن.
به‌ڵام سه‌باره‌ت به كاروباری هه‌ر وه‌زاره‌تێك، وه‌زیره‌كه‌ی خۆی له به‌ر ده‌م ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندا به‌رپرسیاره.
مادده‌ی چوارده‌یه‌م:
سه‌رۆكه ئه‌نجومه‌ن جێگره‌كه‌ی یا هه‌ر وه‌زیره‌ك، نابێ له‌و ماوه‌یه‌دا كه له سه‌ر ئه‌و كارانه‌یانن هیچ پیشه‌یه‌كی سه‌ربه‌ست یا ئیشێكی بازرگانی یا دارایی یا پیشه‌سازی یا هه‌ر كارێكی ئابووری تر بكه‌ن، هه‌ر وه‌كه‌و نابێ هیچ شتێك له ماڵ و موڵكی گشتی بكرێ یا به كرێ بگرێ. یا شتێك له مال و موڵكی خۆیان به كرێ یا به فرۆشتن یا به ئال و گۆر بده‌ن به ده‌وڵه‌ت.
مادده‌ی پانزده‌یه‌م:
ئه‌نجومه‌نی نیشتامانی كوردستان بۆی هه‌یه هه‌ر وه‌زیرێك بجات به دادگا، سه‌باره‌ت به تاوانێك كه له كاتی به‌جێ هێنانی فه‌رمانه‌كه‌ی یا به هۆیه‌وه درابێته پاڵی، پێنشنیازی تاوان درانه پاڵه‌كه ده‌بێت به لایه‌نی كه‌مه‌وه، له لایه‌ن چوار یه‌كی ئه‌ندامنی ئه‌نجومه‌نی نیشتامنی كوردستان ده‌بێ و بڕیاری به دداگا دانه‌كه‌ی له لایه‌ن دوو له‌سه‌ر سێبه‌شی ئه‌ندامانی یه‌وه،. ئه‌وسا ته كاتی یه‌كالا كردنه‌وه‌ی مه‌سه‌له، ده‌ستی ده‌ستی له كار ده‌كێشرێته‌وه.
ماده‌ی شانزده‌یه‌م:
هه‌ر وه‌زیرێك كه ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نیشتمانیی كوردستانی نییه بۆی هه‌یه له هه‌ر كۆبونه‌وه‌یه‌كدا ئاماده‌ی ببێ، بێ ئه‌وه‌ی مافی ده‌نگدانی هه‌بێ.
مادده‌ی حه‌ڤده‌یه‌م:
1-له حاڵه‌تی ئاماده نه‌بونی سه‌رۆكاد، جێگره‌كه‌ی جێگه‌ی ده‌گرێته‌وه.
2-له حاڵه‌تی چۆڵ بوونی جێگه‌ی سه‌رۆك دا، جێگره‌كه‌ی تا ماتی دانانی سه‌رۆكێكی نوێ كه ده‌بی له ماوه‌ی پازده رۆژدا دابنرێ، جێگه‌ی بگرێته‌وه.
مادده‌ی هه‌ژده‌یه‌م:
مووچه‌ی مانگانه‌ی هه‌ر یه‌ك له ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و مافی خانه‌نشین یا به یاسایه‌كی تایبه‌ت ده‌ستنیشان ده‌كرێ.
مادده‌ی نۆزده‌م:
ئه‌م یاسایه له رۆژی بڕیاریه‌وه كه له رێكه‌وتی 9/7/1992ی كردكاری پێ ده‌كرێ.
مادده‌ی بیسته‌م:
ئه‌م یاسایه له یه‌كه‌م ژماره‌ی رۆژنامه‌ی ره‌سمیدا بڵاو ده‌كرێته‌وه.
جوهر نامق سالم
سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نیی نیشتمانی کوردستانی عێراق
