به‌ناوی خودای به‌خشنده‌و میهره‌بان
به‌ناوی گه‌له‌وه
سەرۆکایەتی هەرێمی كوردستان - عێراق
بەپێی ئەو دەسەڵاتەى پێماندراوە لە بڕگەى (یەکەم)ى ماددەى (دەیەم) لە یاساى سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان ژمارە (1)ی ساڵی 2005ى هەموارکراو، و پاڵپشت بە یاساکاریی پەرلەمانى کوردستان لە دانیشتنی ژمارە (5)ی ئاسایی ڕۆژی 15/9/2020 کراوە، بڕیارماندا بە دەرکردنی:
یاسای ژماره (4)ی ساڵی 2020
یاسای ماف و ئه‌ركه‌كانی نه‌خۆش له هه‌رێمی كوردستان - عێراق
به‌شی یه‌كه‌م
پێناسه و ئامانجه‌كان
مادده‌ی (1)
بۆ مه‌به‌ستی حوكمه‌كانی ئه‌م یاسایه، ئه‌م ووشه و ده‌سته‌واژانه‌ی خواره‌وه ماناكانی به‌رامبه‌ریان ده‌گه‌یه‌نن:
یه‌كه‌م: هه‌رێم: هه‌رێمی كوردستان - عێراق.
دووه‌م: ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران: ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێمی كوردستان - عێراق.
سێیه‌م: وه‌زاره‌ت: وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیی هه‌رێمی كوردستان - عێراق.
چواره‌م: وه‌زیر: وه‌زیری ته‌ندروستیی هه‌رێمی كوردستان - عێراق.
پێنجه‌م: دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی: هه‌موو ئه‌و شوێنانه‌ی خزمه‌تگوزاریی ته‌ندروستیی پێشكه‌ش به نه‌خۆش ده‌كه‌ن، چ له‌كه‌رتی گشتی بن یان تایبه‌ت.
شه‌شه‌م: خزمه‌تگوزاریی ته‌ندروستیی: هه‌ر ڕێكارێكی خۆپارێزی و چاره‌سه‌ری ته‌ندروستیی یان پزیشكی، پشكنینی تاقیگه‌یی یان تیشكی یان كلینیكی، نه‌شته‌رگه‌ریی، له‌دایكبوون، كوتان، ده‌رمان، مانه‌وه له نه‌خۆشخانه، و پێداویستیه‌كانی چاره‌سه‌ری دیكه بۆ نه‌خۆش و هاووڵاتیان له‌خۆ ده‌گرێت.
حه‌وته‌م: نه‌خۆش: هه‌ر مرۆڤێك پێویستی به خزمه‌تگوزاریی ته‌ندروستیی هه‌بێت.
هه‌شته‌م: نه‌خۆشی: هه‌ر تێكچوونێكی جه‌سته‌یی یان عه‌قڵی یان ده‌روونی كه نیشانه‌ی هه‌بێت و ته‌ندروستیی مرۆڤ تێكبدات.
نۆیه‌م: هاوه‌ڵی نه‌خۆش: هه‌ر كه‌سێك به حوكمی یاسا یان پله‌ی خزمایه‌تی ڕێگه‌پێدراو بێت به واژۆكردن له‌جیاتی نه‌خۆش له‌كاتێكدا نه‌خۆشه‌كه به هۆكاری سه‌ختی نه‌خۆشییه‌كه‌ی یان كه‌می ته‌مه‌نی نه‌توانێت واژۆ بكات.
ده‌یه‌م: ئاڵۆزكانه ئاساییه‌كان (ماك): ئه‌و ئاڵۆزكانه‌ن كه له‌وانه‌یه له‌كاتی چاره‌سه‌ر یان دوای چاره‌سه‌ر ڕووبده‌ن و له تۆماره پزیشكییه‌كان باسیان لێوه كراوه، و ناچنه ناو بازنه‌ی هه‌ڵه‌ی پزیشكییه‌وه.
یازده‌یه‌م: هه‌ڵه‌ی پزیشكی: ئه‌و ئاڵۆزكانه نه‌خوازراوانه‌یه كه له ئه‌نجامی هه‌ر كه‌مته‌رخه‌میه‌كی پیشه‌یی یان ته‌كنیكی یان ناشاره‌زایی یان پشتگوێخستن ڕووده‌دات، و له‌گه‌ڵ ڕێساكانی ده‌ستدانه پیشه‌ی پزیشكی و چاره‌سه‌ریی ناگونجێت و ده‌بێته هۆكارێك بۆ زیان گه‌یاندن یان دروستبوونی په‌ككه‌وته‌یی یان مردنی نه‌خۆش.
دوازده‌یه‌م: ڕێساكانی پیشه: ئه‌و ڕێسایانه‌ن كه بۆ ده‌ستدانه كاری چاره‌سه‌ری پزیشكی و ته‌ندروستیی له هه‌رێمدا به‌ركارن.
سێزده‌یه‌م: هێزكاری ته‌ندروستیی: هه‌موو ئه‌و كه‌سانه‌ن كه پیشه‌ی پزیشكی و ته‌ندروستیی به‌گوێره‌ی یاسا به‌ركاره‌كان پیاده ده‌كه‌ن.
چوارده‌یه‌م: لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه: لیژنه‌یه‌كی پیشه‌ییه له وه‌زاره‌ت، كه لێكۆڵینه‌وه له‌و كێشه و پرسانه‌ی له ئه‌نجامی هه‌ڵه‌ی پزیشكی و ته‌ندروستیی دروست ده‌بن، ئه‌نجام ده‌دات.
مادده‌ی (2)
ئامانج له‌م یاسایه ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌یه:
یه‌كه‌م: پاراستنی ته‌ندروستیی گشتی له ڕێگه‌ی پاراستنی مافه‌كانی نه‌خۆش و دیاریكردنی ئه‌ركه‌كانی.
دووه‌م: پاراستنی مافه بنه‌ڕه‌تییه‌كانی هاووڵاتیانی هه‌رێم له سوود وه‌رگرتنیان له باشترین خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌كان.
سێیه‌م: پاراستنی شكۆمه‌ندی و سه‌لامه‌تی و نهێنیه‌كانی نه‌خۆش و به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی سوودمه‌ندی خزمه‌تگوزاریه ته‌ندروستییه‌كان له دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان.
چواره‌م: به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی وشیاریی نه‌خۆش ده‌رباره‌ی ماف و ئه‌ركه‌كانی له دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان .
پێنجه‌م: كه‌مكردنه‌وه‌ی ڕێژه‌ی مردن و په‌ككه‌وته‌یی و زیانه ته‌ندروستییه‌كان.
شه‌شه‌م: پته‌وكردنی متمانه‌ی نێوان نه‌خۆش و هێزكاری ته‌ندروستیی له دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان.
به‌شی دووه‌م
مافه‌كانی نه‌خۆش
مادده‌ی (3)
نه‌خۆش له‌هه‌ر دامه‌زراوه‌یه‌كی ته‌ندروستیی، وێڕای سه‌رجه‌م ئه‌و مافانه‌ی كه له یاسا به‌ركاره‌كانی هه‌رێمدا هاتوون، ئه‌م مافانه‌ی خواره‌وه‌ی ده‌بێت:
یه‌كه‌م: مامه‌ڵه‌كردن به یه‌ك پێوه‌ر و به‌بێ جیاكاریی له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م نه‌خۆشه‌كاندا، به‌شێوه‌یه‌كی یه‌كسان و دادپه‌روه‌رانه، بێ ڕه‌چاوكردنی هه‌ر جیاكارییه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تی، ڕه‌گه‌زیی، نه‌ته‌وه‌یی، سیاسی، ئایینی، ڕه‌گه‌زنامه‌ی نه‌خۆش یان هه‌ر هۆكارێكی تر، له‌گه‌ڵ به‌هه‌ند وه‌رگرتنی دۆخی به‌په‌له و دۆخی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت.
دووه‌م: دابینكردنی ئامێر و تاقیگه‌ی پشكنین و چاره‌سه‌ره به‌رده‌سته‌كان، به‌شێوه‌یه‌ك كه گونجاو بێت له‌گه‌ڵ پێوه‌ره زانستییه پزیشكییه‌كان.
سێیه‌م: دابینكردنی پێشوازیی و پشكنین و شوێنی مانه‌وه، به‌شێوه‌یه‌ك كه شكۆ و كه‌سێتی پارێزراو بێت.
چواره‌م: پارێزگاریكردن له تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی باری ته‌ندروستیی یان كه‌سیی، ته‌نها له‌و حاڵه‌تانه‌دا نه‌بێت كه به یاسا دیاریكراوه، یان له‌لای دادگاوه داوا ده‌كرێت، یان ده‌بێته هۆی مه‌ترسی بۆ ته‌ندروستیی گشتی.
پێنجه‌م:
1- ده‌سكه‌وتنی زانیاریی ته‌واو له پزیشكی چاره‌سه‌ركار و دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی، له‌باره‌ی ته‌واوی تێچووی دارایی پشكنین و چاره‌سه‌ریی، زانینی پلانی چاره‌سه‌ریی و جێگره‌وه‌كان و ئه‌گه‌ره‌كانی ئاڵۆز‌كان به‌زمانێكی ڕوون و ئاشكرا، له‌گه‌ڵ ڕه‌چاوكردنی دۆخی نه‌خۆشی مه‌ترسیدار و باری له‌ناكاو و به‌په‌له.
2- بینینی دۆسییه پزیشكییه‌كه‌ی و ده‌ستكه‌وتنی وێنه‌یه‌ك له دۆسییه‌كه‌ی له‌سه‌ر داوای خۆی، و وه‌رگرتنی ڕاپۆرتی پزیشكی سه‌باره‌ت به دۆخی ته‌ندروستیی نه‌خۆش له‌كاتی پێویستدا و بێ هیچ به‌رامبه‌رێك.
شه‌شه‌م: ڕه‌تكردنه‌وه‌ی هه‌ر خزمه‌تگوزارییه‌كی پزیشكی یان چاره‌سه‌رێكی دیاریكراو، له‌سه‌ر به‌رپرسیارێتی كه‌سیی خۆی، دوای ئه‌وه‌ی ئاكامه‌كانی به نه‌خۆش ڕاده‌گه‌یێندرێت، به مه‌رجێك ڕه‌تكردنه‌وه‌ی چاره‌سه‌ریی یان ڕاگرتنی نه‌بێته هۆی مردنی نه‌خۆش یان زیانگه‌یاندن به ته‌ندروستیی گشتی، و نه‌خۆش ته‌مه‌نی (18) هه‌ژده ساڵی ته‌واو كردبێت و توانای هه‌بێت گوزارشت له ویستی خۆی بكات.
حه‌وته‌م: وه‌رگرتنی بڕیار و ڕه‌زامه‌ندی نووسراوی پێشوه‌خته یان ڕه‌زامه‌ندی هاوه‌ڵی نه‌خۆش بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ر نه‌شته‌رگه‌رییه‌ك یان سڕكردنێك (به‌نج) جگه له باری له‌ناكاو و ڕووداوه‌كان.
هه‌شته‌م: له‌باری له‌ناكاو یان له‌پێناو ڕزگاركردنی ژیاندا، پزیشك ده‌بێت بڕیاری جۆری چاره‌سه‌ریی ئه‌م نه‌خۆشانه‌ی خواره‌وه به‌بێ گه‌ڕانه‌وه بۆ هاوه‌ڵه‌كه‌ی، بدات:
1- بێهۆش.
2- بیركۆڵ.
3- بێكه‌س.
4- كاتێك نه‌خۆش هه‌و‌ڵی زیانگه‌یاندن به ژیانی خۆی یان كه‌سێكی تر بدات.
5- نه‌خۆشی ده‌روونی، ئه‌وانه‌ی كه توانای بڕیاردانیان له‌و كاته‌دا نییه.
نۆیه‌م: نه‌خۆش له میدیا و تۆڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان نیشان نادرێت ته‌نها به ڕه‌زامه‌ندی خۆی یان هاوه‌ڵه‌كه‌ی نه‌بێت.
ده‌یه‌م: به‌شداربوون یان نه‌بوون له هه‌ر جۆره لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی پزیشكی و توێژینه‌وه‌یه‌كی زانستی، و نه‌خۆش له‌هه‌ر كاتێكدا بیه‌وێت ده‌توانێت بكشێته‌وه.
یازده‌یه‌م: ڕاوێژكردن به پزیشك یان دامه‌زراوه‌یه‌كی ته‌ندروستیی دیكه سه‌باره‌ت به نه‌خۆشییه‌كه‌ی، و له‌م باره‌دا پێویسته پزیشك یان دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی یه‌كه‌م، به بێ به‌رامبه‌ر ڕاپۆرتی پزیشكی ته‌واو سه‌باره‌ت به نه‌خۆشی و به‌دواداچوونه‌كانی وه‌ك به‌رچاوڕوونیه‌ك بۆ پزیشكی دووه‌م، بداته نه‌خۆش.
دوازده‌یه‌م: به‌ته‌نهایی پشكنین و چاره‌سه‌ریی بۆ بكرێت و كاتی پێویستی بۆ ته‌رخان بكرێت، ئه‌مه‌ش ڕێگرنییه له‌وه‌ی نه‌خۆش كه‌سێكی تری به‌ڕه‌زامه‌ندی خۆی له‌گه‌ڵدابێت.
سێزده‌یه‌م: ده‌سته‌به‌ركردنی خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌كان له دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كانی كه‌رتی گشتی به‌بێ به‌رامبه‌ر.
چوارده‌یه‌م: ڕه‌چاوكردنی باری ده‌روونی نه‌خۆش.
پازده‌یه‌م: نابێت ڕوودانی كێشه یان به‌ریه‌ككه‌وتن له‌نێوان نه‌خۆش یان هاوه‌ڵه‌كه‌ی له‌لایه‌ك، و هێزكاری ته‌ندروستیی یان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی له‌لایه‌كی تر، هیچ كاریگه‌رییه‌ك له‌سه‌ر پڕۆسه‌ی چاره‌سه‌ركردنی نه‌خۆشه‌كه دابنێت.
شازده‌یه‌م: دابینكردنی خواردنی پێویست و گونجاو له‌گه‌ڵ دۆخی ته‌ندروستیی نه‌خۆش.
مادده‌ی (4)
یه‌كه‌م: نه‌خۆش یان شوێنگره‌وه یاساییه‌كه‌ی له‌كاتی په‌ككه‌وته‌یی، و میراتگر له‌كاتی مردنیدا، ده‌توانێت:
1- داوای زانینی هۆكاری په‌ككه‌وته‌یی یان مردنه‌كه بكات، و دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی پابه‌ند ده‌بێت به خستنه‌ڕووی ڕاستییه‌كان و پێدانی به‌ڵگه‌نامه ته‌ندروستیی و پزیشكییه‌كان.
2- له‌كاتی بوونی گوماندا سكاڵایه‌ك بۆ وه‌زاره‌تی ته‌ندروستیی به‌رز بكاته‌وه و پێویسته له‌ماوه‌ی (7) حه‌وت ڕۆژدا ئاڕاسته‌ی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه بكرێت.
دووه‌م:
1- لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه له ماوه‌یه‌ك كه له (7) حه‌وت ڕۆژ تێپه‌ڕ نه‌كات ده‌ست به لێكۆڵینه‌وه ده‌كات، و له ماوه‌یه‌ك كه له (30) سی ڕۆژ تێپه‌ڕ نه‌كات، لێكۆڵینه‌وه‌ی زانستی و پیشه‌یی سه‌باره‌ت به سكاڵاكه ته‌واوده‌كات.
2- لیژنه لێكۆڵینه‌وه و ڕاسپارده‌كانی ده‌خاته به‌رده‌م وه‌زیر بۆ وه‌رگرتنی ڕێوشوێنی یاسایی و كارگێڕی به‌رامبه‌ر دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی یان هێزكاری ته‌ندروستیی له ماوه‌یه‌ك كه له (7) حه‌وت ڕۆژ تێپه‌ڕنه‌كات.
3- زیانلێكه‌وتوو ده‌توانێت داوای وه‌رگرتنی وێنه‌یه‌كی ڕاپۆرتی كۆتایی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه بكات.
سێیه‌م: به‌مه‌به‌ستی وه‌رگرتنی قه‌ره‌بوو، زیانلێكه‌وتوو ده‌توانێت له‌به‌رده‌م دادگای تایبه‌تمه‌ند داوای یاسایی پێشكه‌ش بكات، دادگا ده‌توانێت پشت به ڕاپۆرتی په‌سه‌ندكراوی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه ببه‌ستێت بۆ یه‌كلاكردنه‌وه‌ی داواكه.
مادده‌ی (5)
وێڕای ئه‌و مافانه‌ی كه‌له‌م یاسایه و یاسا به‌ركاره‌كاندا هاتوون، هه‌ر منداڵێكی نه‌خۆش مافی هه‌یه:
یه‌كه‌م: ئامێر و كه‌ره‌سته و پێداویستی پزیشكی به‌رده‌ست و تایبه‌تی، له‌ناو دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی، بۆ دابینبكرێت.
دووه‌م: پارێزگاری لێبكرێت له‌سه‌رجه‌م جۆره‌كانی ئازاردان له‌كاتی پشكنین یان چاره‌سه‌ریی له‌ناو دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستییدا.
سێیه‌م: هاوه‌ڵێكی هه‌بێت له‌كاتی مانه‌وه‌ی له دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی جگه له هه‌ردوو به‌شی چاودێری چر و به‌شی منداڵه ناكامه‌كان.
چواره‌م: سه‌رجه‌م پێكوته پێویسته‌كانی له قۆناغه جیاوازه‌كانی ته‌مه‌ن، له كه‌رتی گشتی به‌بێ به‌رامبه‌ر، بۆ دابینبكرێت.
مادده‌ی (6)
وێڕای ئه‌و مافانه‌ی كه‌له‌م یاسایه و یاسا به‌ركاره‌كاندا هاتوون، ئافره‌تی دووگیان مافی هه‌یه:
یه‌كه‌م: دابینكردنی ناوه‌ندی تایبه‌تمه‌ند به چاودێری و ڕێنوێنی و ڕاوێژ و چاره‌سه‌ریی بۆ خۆی و بۆ كۆرپه‌كه‌ی، له‌سه‌رجه‌م قۆناغه‌كانی دووگیانی و له‌كاتی له‌دایكبوون و دوای له‌دایكبوون له كه‌رتی گشتی.
دووه‌م: دابینكردنی گشت پێكوته پێویسته‌كان له قۆناغه‌كانی دووگیانی یان له‌دوای له‌دایكبوون، به‌بێ به‌رامبه‌ر.
مادده‌ی (7)
یه‌كه‌م: ئافره‌تی دووگیانی تووشبوو به نه‌خۆشیه‌كی ترسناك، كه نه‌خۆشییه‌كه مه‌ترسی ڕاسته‌قینه و مسۆگه‌ربێت له‌سه‌ر ژیانی، دوای وه‌رگرتنی ڕه‌زامه‌ندی نه‌خۆش و هاوسه‌ره‌كه‌ی و بریاری لیژنه‌یه‌كی پسپۆڕی تایبه‌تمه‌ند كه له (5) پێنج پزیشك كه‌متر نه‌بێت، پشتبه‌ست به ئه‌نجامی پشكنینه‌كانی یه‌كێك له دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كانی كه‌رتی گشتی، كه بیسه‌لمێنێت به‌رده‌وامی دووگیانییه‌كه‌ی یان له‌دایكبوون ده‌بێته هۆی مه‌ترسی له‌سه‌ر گیانی خودی ئافره‌ته دووگیانه‌كه، ده‌كرێت كۆرپه‌كه‌ی له‌بار ببرێت.
دووه‌م: جگه له حاڵه‌ته‌كانی (له‌باربردنی پزیشكی) كه له بڕگه‌ی (یه‌كه‌م)ی ئه‌م مادده‌یه ده‌قنووسكراوه، له‌باربردن به هه‌موو شێوه‌یه‌ك قه‌ده‌غه‌یه و به‌پێی یاسای سزاكانی عێراقی ژماره (111)ی ساڵی 1969ی هه‌مواركراو مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كرێت.
به‌شی سێیه‌م
ئه‌ركه‌كانی نه‌خۆش
مادده‌ی (8)
یه‌كه‌م: نه‌خۆش وێڕای ئه‌و ئه‌ركانه‌ی له یاسا به‌ركاره‌كانی هه‌رێمدا هاتوون، به‌م ئه‌ركانه‌ی خواره‌وه پابه‌ند ده‌بێت:
1- پابه‌ندبوون به یاسا و ڕێنمایی و ڕێكاره ناوخۆییه‌كانی دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان.
2- ڕێزگرتن له هێزكاری ته‌ندروستیی و دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان، پاراستنی ئارامی و دووركه‌وتنه‌وه له هه‌ڵسوكه‌وتی نه‌شیاوی ئه‌وتۆ كه كاریگه‌ری هه‌بێت له‌سه‌ر ڕه‌وشی نه‌خۆشه‌كانی تر و دامه‌زراوه‌كه و هێزكاری ته‌ندروستیی.
3- به‌ده‌ر له حاڵه‌تی له ناكاو و مه‌ترسیدار، جێبه‌جێكردنی پابه‌ندییه داراییه ڕه‌زامه‌ندی له‌سه‌ر دراوه‌كان، له چوارچێوه‌ی ڕێنماییه‌كان، پێش وه‌رگرتنی خزمه‌تگوزاریی ته‌ندروستیی ده‌بێت، به‌ڵام له حاڵه‌تی پاشگه‌زبوونه‌وه‌ی نه‌خۆش له وه‌رگرتنی خزمه‌تگوزارییه ته‌ندروستییه‌كان ته‌واوی پاره‌كه‌ی بۆ ده‌گه‌رێندرێته‌وه.
4- به‌پێی توانا و زانیاریی به‌رده‌ست، نه‌خۆش پابه‌ندی پێدانی زانیاریی ده‌بێت به پزیشكی چاره‌سه‌ركار و دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی، به‌پێی فۆڕمێكی زانیاری تایبه‌ت كه بۆ ئه‌م مه‌به‌سته دروست ده‌كرێت، سه‌باره‌ت به نه‌خۆشیه‌كه، كێشه ته‌ندروستییه‌كانی، هه‌نگاوه‌كانی پێشتری چاره‌سه‌ریی و وه‌رگرتنی ده‌رمان، هه‌ستیاریی به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنی جۆرێكی دیاریكراوی ده‌رمان و هه‌ر زانیاریه‌كی تری پێویست كه له فۆڕمی زانیاریدا هاتبێت.
5- ئه‌نجامنه‌دانی هه‌ر كارێك كه ببێته مایه‌ی هه‌ڕه‌شه بۆ ته‌ندروستیی گشتی.
6- پاراستنی كه‌لوپه‌ل و ئامێره‌كانی دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان.
7- پابه‌ندبوون به بڕیاری دامه‌زراوه‌ی ته‌ندروستیی له گواستنه‌وه‌ی نه‌خۆشه‌كه بۆ دامه‌زراوه‌یه‌كی دیكه، به‌گوێره‌ی ئه‌و پێویستییه‌ی كه پزیشكی چاره‌سه‌ركار بڕیاری له‌باره‌وه ده‌دات.
8- ڕێزگرتن له لیستی نۆره‌ی نه‌خۆش و پابه‌ندبوون به شێوازی چاوه‌ڕوانكردن بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ر خزمه‌تگوزاریه‌ك له دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان جگه له باری له‌ناكاو.
9- هه‌ڵنه‌گرتنی چه‌ك و هه‌ر ئامرازێكی برینداركه‌ر و مه‌ترسیدار له‌ناو دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان و كلینیكی پزیشكاندا.
10- دووركه‌وتنه‌وه له تۆماركردنی ڤیدیو و فۆتۆ له‌ناو دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان.
دووه‌م: سه‌رجه‌م ئه‌و ئه‌ركانه‌ی كه له بڕگه‌ی (یه‌كه‌م)ی ئه‌م مادده‌یه‌دا ده‌قنووسكراوه، هاوه‌ڵی نه‌خۆش پابه‌ند ده‌كات.
به‌شی چواره‌م
حوكمه گشتییه‌كان
مادده‌ی (9)
یه‌كه‌م: پێكهاته و ئه‌ركه‌كانی لیژنه‌ی لێكۆڵینه‌وه به په‌یڕه‌وێك رێكده‌خرێت كه له‌لایه‌ن ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌وه ده‌رده‌چێت.
دووه‌م: لێكۆڵینه‌وه‌كانی لیژنه به ئاماده‌بوونی نوێنه‌ری داواكاری گشتی و سه‌ندیكا، كۆمه‌ڵه په‌یوه‌نداره‌كان له‌كاتی پێویستدا، ئه‌نجام ده‌درێت.
سێیه‌م: لیژنه ده‌توانێت بۆ خێرا یه‌كلاكردنه‌وه‌ی ده‌رئه‌نجامی لێكۆڵینه‌وه، لیژنه‌ی لاوه‌كی دروست بكات له‌ژێر چاودێری خۆیدا، به مه‌رجێك ماوه‌ی لێكۆڵینه‌وه له (30) سی ڕۆژ تێپه‌ڕنه‌كات.
مادده‌ی (10)
له‌كاتی پێشێلكردنی ئه‌و مافانه‌ی له‌م یاسایه‌دا هاتوون، نه‌خۆش یان شوێنگره یاساییه‌كه‌ی مافی داواكردنی جێبه‌جێكردنی حوكمی مادده‌ی (4)ی ئه‌م یاسایه‌ی هه‌یه.
به‌شی پێنجه‌م
حوكمه كۆتاییه‌كان
مادده‌ی (11)
پێویسته له‌سه‌ر ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران و وه‌زاره‌ت و لایه‌نه په‌یوه‌ندیداره‌كان حوكمه‌كانی ئه‌م یاسایه جێبه‌جێ بكه‌ن.
مادده‌ی (12)
وه‌زیر بۆی هه‌یه ڕێنمایی بۆ ئاسان جێبه‌جێكردنی حوكمه‌كانی ئه‌م یاسایه ده‌ربكات.
مادده‌ی (13)
كار به‌هیچ ده‌قێكی یاسایی یان بڕیارێكی ناكۆك له‌گه‌ڵ حوكمه‌كانی ئه‌م یاسایه ناكرێت.
مادده‌ی (14)
ئه‌م یاسایه له ڕێكه‌وتی بڵاوكردنه‌وه‌ی له ڕۆژنامه‌ی فه‌رمی (وه‌قایعی كوردستان)دا جێبه‌جێ ده‌كرێت.
د. رێواز فایق حسێن
سه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستان- عێراق
هۆیه‌كانی ده‌رچواندن
له سۆنگه‌ی ڕێزگرتن له بنه‌ماكانی مافی مرۆڤ، بۆ پاراستنی مافی نه‌خۆش و دیاریكردنی ئه‌ركه‌كانی، له‌پێناو فه‌راهه‌مكردنی پێویستییه ته‌ندروستییه‌كانی جه‌سته و عه‌قل و ده‌روونی تاك و كۆی دانیشتوانی هه‌رێمی كوردستان، كاراكردنی ڕۆڵی حكومه‌ت و دامه‌زراوه ته‌ندروستییه‌كان له چاودێریكردن و گه‌شه پێدانی گیانی به‌رپرسیارێتی، به شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ڕه‌وتی سه‌رده‌م و پێشكه‌و‌تنی زانستی پزیشكی هاوچه‌رخدا بگونجێت، ئه‌م یاسایه ده‌رچوێندرا.
